
หัวโขน ม.ล.พันธ์สวัสดิ์ (Phansawat)
- ผู้วิจัย : รศ.ดร.สุรพล สุยะพรหม
- ที่อยู่ : หัวโขน - ม.ล.พันธ์สวัสดิ์ (Phansawat) 5/2 หมู่ที่ 1 ถ. อู่ทอง ตำบลท่าวาสุกรี อำเภอ พระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา 13000
- สังกัด : คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย
- อีเมล : krisada.sae@mcu.ac.th
- แหล่งทุน : ทุนด้านการพัฒนาระดับพื้นที่ (บพท.) 2568
ประวัติ
ประวัติส่วนตัว หม่อมหลวงพันธ์สวัสดิ์ ศุขสวัสดิเกิดเมื่อวันที่ 1 ธันวาคม 2498
ปัจจุบันอายุ 57 ปี อยู่บ้านเลขที่ 5/1 หมู่ 1 ถนนอู่ทอง ตำบลท่าวาสุกรี อำเภอพระนครศรีอยุธยา
จังหวัดพระนครศรีอยุธยา โทรศัพท์ 08-9233-0019
ความสำคัญ เป็นบุคคลภูมิปัญญาด้านศิลปะชั้นสูง การประดิษฐ์หัวโขน
ความเชี่ยวชาญ เป็นผู้ที่มีความรู้ความชำนาญในงานช่างศิลปะชั้นสูงหลายสาขา
ได้แก่ช่างหุ่น ช่างปั้น ช่างแกะสลัก ช่างกลึง ช่างรักและช่างเขียน ซึ่งได้รับการถ่ายทอดมาจาก
บิดา คือหม่อมราชวงศ์จรูญสวัสดิ์ ศุขสวัสดิ ดังนั้นจุดเริ่มต้นของการทำหัวโขนจึงเริ่มจากความ
สนใจในงานศิลปะและวิชาช่าง
ในปี พ.ศ.2513 หม่อมหลวงพันธ์สวัสดิ์ ศุขสวัสดิ ได้ช่วยงานเป็นลูกมือของบิดาตาม
แต่ท่านจะใช้ โดยเฉพาะการตีลายกระจังซึ่งทำจากรัก และการเคี่ยวรัก การทำหัวโขนที่นี่
จึงเป็นอุตสาหกรรมในเครัวเรือน จนมาถึงปี พ.ศ.2536 หม่อมราชวงศ์จรูญสวัสดิ์ ศุขสวัสดิ
ได้ล้มป่วยลง ดังนั้นหม่อมหลวงพันธ์สวัสดิ์ ศุขสวัสดิ จึงรับหน้าที่การทำหัวโขนแทนบิดา
และเมื่อบิดาถึงแก่กรรมในปีพ.ศ.2538 หม่อมหลวงพันธ์สวัสดิ์ จึงรับช่วงการทำหัวโขนต่อจาก
บิดา
ต่อมาปีพ.ศ.2543 หม่อมหลวงพันธ์สวัสดิ์ ยังได้ถ่ายทอดความรู้ในการทำหัวโขนแบบ
ดั้งเดิมให้แก่คนรุ่นใหม่ โดยเป็นอาจารย์พิเศษสอนงานช่างหุ่นหัวโขนให้แก่นักเรียนจำนวน
10 คน จากศูนย์การศึกษานอกโรงเรียนกาญจนาภิเษก (วิทยาลัยในวัง) ซึ่งย้านมาเรียนถึงที่บ้าน
เป็นระยะเวลาถึง 8 เดือน และเมื่อนักเรียนเหล่านี้สำเร็จการศึกษา หม่อมหลวงพันธ์สวัสดิ์
ได้รับนักเรียนบางส่วนเข้าทำงานด้วย จนในปี พ.ศ.2546 หัวโขนของหม่อมหลวงพันธ์สวัสดิ์
ได้รับเลือกให้เป็นของที่ระลึก
สำหรับผู้นำในการประชุมเอเปก ซีอีโอ 2003 และได้รับการรับรองมาตรฐานผลิตภัณฑ์
ชุมชน(มผช.221/2547) จากสำนักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม
ผลงานเด่น เนื่องจากการทำหัวโขนตามกรรมวิธีแบบโบราณด้วยวัสดุที่ดี และมีความ
สวยงาม เช่น กระดาษสา ยางรัก ทองคำเปลว และเปลือกหอยมุก เป็นต้น ทำให้หัวโขนที่ผลิต
ขึ้นมีความประณีต สวยงามและยังคงคุณค่าเอาไว้ได้ถูกต้องตามแบบแผนดั้งเดิม ดังนั้นหัวโขนที่ผลิตขึ้นจึงได้รับรางวัลและโล่เกียรติคุณต่างๆ มากมาย ตลอดจนได้รับเป็นของที่ระลึกระดับ
ประเทศพ.ศ.2555 ได้รับรางวัล “บุษราคัมมณีศรีราชภัฏ” สาขาศิลปกรรม (การช่างฝีมือ) จาก
สถาบันอยุธยาศึกษา มหาวิทยาลัยราชภัฏพระนครศรีอยุธยา
พ.ศ.2553 ได้รับคัดสรรเป็นสินค้าหนึ่งตำบลหนึ่งผลิตภัณฑ์ (OTOP) ระดับ 5 ดาว
พ.ศ.2553 ได้รับการคัดเลือกจากกรมศิลปากรให้เข้าร่วมจัดแสดงและสาธิตงานช่าง
พื้นบ้าน ณ ศูนย์การค้าเซ็นทรัลเวิลด์ กรุงเทพมหานคร
พ.ศ.2552 ได้รับคัดเลือกจากกระทรวงพาณิชย์ให้เป็นสินค้า OTOP Select
พ.ศ.2546 ได้รับเลือกเป็นของที่ระลึกสำหรับผู้นำในการประชุมเอเปก ซีอีโอ 2003
พ.ศ. 2542 ได้รับโล่เกียรติคุณ “ที่สุด…ในสยาม” ในงานที่สุด…ในสยาม จากบริษัท
เดอะมอลล์กรุ๊ป จำกัด
โดย…วัฒนธรรมอำเภอพระนครศรีอยุธยา
สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดพระนครศรีอยุธยา